مکانیسم ماشه؛ تهدید یا فرصت راهبردی نو

از منظر دیپلماسی، مواجهه با مکانیسم ماشه فرصتی است برای بازتعریف روابط خارجی و بهره‌گیری از ظرفیت قدرت‌های نوظهور و کشورهای همسو. ایجاد شبکه‌های همکاری اقتصادی و سیاسی با کشورهایی که منافع مشترک دارند، می‌تواند بخشی از فشارهای ناشی از تحریم را خنثی کند. همچنین، استفاده هوشمندانه از مجامع بین‌المللی برای به چالش کشیدن مشروعیت و کارآمدی این ساز و کار، می‌تواند هزینه‌های سیاسی استفاده از آن را برای طرف مقابل افزایش دهد.

در حوزه اقتصاد، تهدید تحریم‌های مجدد می‌تواند به‌عنوان محرکی برای اصلاحات بنیادین عمل کند. کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، حمایت از کارآفرینی و تقویت زنجیره‌های تأمین داخلی، از جمله اقداماتی است که نه‌ تنها تاب‌آوری کشور را افزایش می‌دهد بلکه در بلندمدت مزیت رقابتی ایجاد می‌کند. تجربه کشورهایی که تحت فشارهای مشابه قرار گرفته‌اند، نشان می‌دهد که چنین شرایطی می‌تواند به جهش فناوری، نوآوری صنعتی و ارتقای کیفیت تولیدات داخلی منجر شود.

از بعد اجتماعی و فرهنگی، تهدید خارجی می‌تواند عاملی برای تقویت انسجام ملی و همبستگی داخلی باشد. زمانی که جامعه هدف مشترکی برای مقابله با فشار بیرونی پیدا می‌کند، ظرفیت‌های مردمی برای مشارکت در توسعه و حمایت از سیاست‌های کلان افزایش می‌یابد. این همگرایی، اگر با شفافیت، اعتمادسازی و مشارکت واقعی مردم همراه شود، می‌تواند به سرمایه اجتماعی ماندگاری تبدیل گردد که حتی پس از رفع تهدید نیز باقی بماند.

غرب تنها زبان زور را می‌فهمد

محمدحسن آصفری نماینده سابق مردم اراک در مجلس شورای اسلامی، در واکنش به تحرکات اخیر کشورهای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی ایران گفت: این اقدام نشانه‌ای از بی‌اعتمادی عمیق میان ملت‌ها و دولت‌های منطقه نسبت به غرب است و چنین رفتارهایی نه‌تنها کمکی به حل مسائل نمی‌کند، بلکه موجب افزایش انزجار و بی‌اعتمادی ملت ایران و سایر کشورهای منطقه نسبت به اروپا و آمریکا خواهد شد، بنابراین باید سیاست خارجی ایران تغییر رویکرد دهد و نرمش و عقب‌نشینی نتیجه‌ای جز افزایش فشارها بر ایران ندارد.

وی با اشاره به پایبندی کامل جمهوری اسلامی ایران به تعهدات برجامی خود، افزود: ایران همکاری‌های لازم را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام داده و هیچ‌گاه به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نبوده است و تلاش‌های آمریکا و اروپا برای اعمال فشار بیشتر ناشی از نفوذ لابی‌های رژیم صهیونیستی در ساختار تصمیم‌گیری این کشورهاست. این اقدامات با هدایت صهیونیست‌ها صورت می‌گیرد و هدفی جز تضعیف ایران ندارند.

نماینده سابق مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس شورای اسلامی همچنین ضمن انتقاد از مذاکره‌کنندگان برجام بیان کرد: افرادی که در مذاکرات سال ۱۳۹۴ بندهایی را به توافق اضافه کردند که امکان فعال‌سازی مکانیزم ماشه را برای اروپا فراهم کند، امروز باید پاسخگوی نتایج تصمیمات خود باشند، زیرا برخی منتقدان آن زمان هشدار داده بودند که متن توافق باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که امکان سوءاستفاده غربی‌ها را از بین ببرد، اما متأسفانه این هشدارها نادیده گرفته شد.

آصفری با بیان اینکه غرب تنها زبان زور را می‌فهمد، خواستار اتخاذ مواضع قاطعانه‌تر از سوی مسئولان سیاست خارجی کشور شد و عنوان کرد: نرمش و عقب‌نشینی در برابر غربی‌ها نتیجه‌ای جز افزایش فشار نخواهد داشت. باید با شجاعت، تدبیر و عقلانیت، اقدامات آفندی را جایگزین رویکرد پدافندی کنیم.

محدودسازی فروش نفت به کشورهای اروپایی یکی از راه‌های مقابله است

وی خاطرنشان کرد: در صورت ادامه فشارها، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند تصمیماتی در حوزه تعلیق عضویت در NPT و محدودسازی فروش نفت به کشورهای اروپایی اتخاذ کندکه باید از ظرفیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ایران، از جمله آب‌های آزاد، برای مقابله با اقدامات خصمانه غرب استفاده کرد.

نماینده سابق مردم اراک، خنداب و کمیجان در مجلس شورای اسلامی در پایان تصریح کرد: محکوم‌کردن رفتارهای غیرقانونی غرب تنها با سخنرانی و راهپیمایی کافی نیست و باید اقدامات عملی و مؤثر در دستور کار قرار گیرد. ایران باید با برنامه‌ریزی دقیق اقتصادی و دیپلماتیک، فشارهای وارده را به کشورهای تحریم‌کننده بازگرداند و از فرصت‌های موجود برای کاهش اثرات تحریم‌ها بهره‌برداری کند.

اسنپ‌‌بک نمی‌تواند اقتصاد ایران را دچار مشکل کند

امیرحسین بیاتی کارشناس مسائل سیاسی استان در خصوص موضوع اسنپ‌بک گفت: سه کشور اروپایی انگلیس، آلمان و فرانسه، در نهایت بی‌تعهدی و با زیر پا گذاشتن قوانین بین‌المللی، طی نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل، خواستار بازگرداندن تحریم های لغو شده طی قطعنامه ٢٢٣١، علیه ایران شدند. حال که به رغم مخالفت‌های جدی چین و روسیه که از دیگر اعضای برجام بودند، و این دو کشور بارها بر غیر قانونی و غیر موجه بودن استفاده سه کشور اروپایی از اسنپ‌بک تاکید داشتند؛ این اتفاق روی داد، باید در داخل کشور به صورت واقع بینانه به موضوع نگاه کرد.

وی افزود: اعمال تحریم‌های متوالی نشان داد که اقتصاد ایران از ظرفیت‌های بسیار بالایی برخوردار است و به راحتی می‌تواند از آن‌ها عبور می‌کند؛ بنابراین اسنپ‌‌بک نمی‌تواند اقتصاد ایران را دچار مشکل کند.

کارشناس مسائل سیاسی استان مرکزی بیان کرد: از منظر حقوقی و سیاسی، اقدام سه کشور اروپایی غیرقانونی است.  پیامدهای این اقدام بر اقتصاد ایران، با توجه به شکل تحریم‌هایی که بر اساس اسنپ بک فعال می‌شود، باید تبیین شود تا بر اساس عملیات روانی و فضای تبلیغی رسانه‌های دشمن تحریم‌هایی که کمترین تاثیر را در حوزه اقتصاد دارد، توسط رسانه‌های دشمن و عملیات روانی نباید تاثیر جدی بر اقتصاد ایران داشته باشد.

اسنپ‌بک اقتصاد ایران را دچار مشکلات اساسی نمی‌کند

وی افزود: خود اروپایی‌ها هم می‌دانند موضوع اسنپ‌بک، نمی‌تواند اقتصاد ایران را دچار مشکلات اساسی نماید. اما اقدام این سه کشور برای استفاده از اسنپ‌بک، از دو جنبه اهمیت دارد؛ از حیث روانی برای تأثیر بر بازار و اقتصاد ایران در کوتاه مدت؛ از جنبه‌ی سیاسی با امتیازگیری از ایران و نقش آفرینی در مذاکرات احتمالی آینده.

بیاتی اظهار کرد: با توجه به شرایطی که ذکر شد بزرگنمایی استفاده از سازوکار باز گرداندن تحریم‌های لغو شده شورای امنیت سازمان ملل از سوی سه کشور اروپایی علیه ایران، که با هماهنگی کامل آمریکا انجام شده، یک عملیات روانی بزرگ و با تبلیغات گسترده رسانه‌ای، برای سر پوش گذاشتن بر ناکامی نظامی غرب در جنگ ١٢ روزه است. آنان از این طریق می خواهند، پیروزی بزرگ ملت ایران در دفاع مقتدرانه ١٢ روزه را ،تحت تاثیر قرار دهند.

کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: تحریم‌هایی که سخن از بازگرداندن آن با استفاده از سازوکار اسنپ‌بک مطرح است‌؛ تحریم‌های ناکارآمدی است که یک بار تجربه شده و در آن سال‌های اعمال این تحریم‌ها مشخص شد که اقتصاد ایران از ظرفیت‌های بسیار بالایی برخوردار است و به راحتی می‌تواند از این نوع تحریم‌ها عبور می‌کند. رشد اقتصاد ایران در سال‌های اخیر از یک سوی و موقعیت ژئوپولیتیکی کشورمان به همراه گسترش همکاری‌های منطقه‌ای از سوی دیگر ، بی اثر کردن هر نوع تحریمی را برای جمهوری اسلامی، بسیار آسان تر از گذشته کرده است.

اقتصاد جهان در حال عبور از سلطه‌ی دلار است

وی ادامه داد: اقتصاد جهان در حال عبور از سلطه‌ دلار است. ایران اینک عضو بریکس است و کشورهای عضو بریکس مصمم به کنار گذاشتن دلار از معاملات خود هستند. این مهم، آثار هر نوع تحریم علیه ایران را به شدت کاهش داده و به نوعی خنثی می سازد. در تحریم‌های سازمان ملل که با اسنپ بک قرار است برگردد، تحریم‌های نفتی و مالی وجود ندارد؛ بنابراین با فرض بازگشت این تحریم‌ها ،فروش و صادرات نفت ایران، به خصوص با طرف چینی دچار مشکل نخواهد شد.

بیاتی خاطرنشان کرد: بازگشت تحریم‌های قبلی شورای امنیت سازمان ملل، برای حمله نظامی مشروعیت‌سازی نخواهد کرد. تلاش برای هر نوع قطعنامه جدید هم که بخواهد برای موجه جلوه دادن اقدام نظامی صادر شود، با مخالفت کشورهایی چون روسیه چین، ناکام خواهد بود. از پیامدهای بسیار مهم اشتباه بزرگ اروپایی‌ها در استفاده غیر موجه از اسنپ بک، رقم خوردن فصل جدیدی از رابطه ایران با غرب خواهد بود. طرح سه فوریتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای خروج ایران از NPT ،در صورت تصویب و عملیاتی شدن، نقطه شروع این تغییر خواهد بود.

کارشناس مسائل سیاسی توضیح داد: چنانچه دولت با همراهی مردم ،آثار روانی اسنپ بک را بر قیمت دلار و بازار در کوتاه مدت کنترل نماید، به طور قطع بازنده اصلی در این مواجه، طرف اروپایی به همراه آمریکا خواهد بود. مردم عزیز کشورمان باید توجه داشته باشند که، هدف اصلی در مقطع کنونی از زنده کردن تحریم‌های قبلی، یک شوک روانی به اقتصاد ایران است. با هوشمندی دولت و مردم، به راحتی می توان این نقشه شیطانی غرب علیه ایران عزیز را خنثی کرد.

هم‌افزایی داخلی، کلید تبدیل تهدید به فرصت است

محمد بیات، نماینده مردم خمین در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه وحدت و انسجام میان قوای سه‌گانه می‌تواند زمینه‌ساز خنثی‌سازی تهدیدات باشد، گفت: اگر در داخل کشور هم‌افزایی و هم‌فکری شکل بگیرد، می‌توان تهدیدات را به فرصت تبدیل کرد. وحدت میان قوای سه‌گانه عامل مهم در خنثی‌سازی تهدیدات و هم‌افزایی داخلی می‌تواند تهدیدات را به فرصت تبدیل کند.

وی با نقد رویکردهای مبتنی بر مچ‌گیری، خواستار تغییر نگاه به دولت شد و افزود: اگر هدف خدمت به مردم باشد، باید از دولت حمایت کرد و با نقد سازنده و ارائه راهکارهای اجتماعی، مسیر اصلاح و پیشرفت را هموار ساخت. مچ‌گیری معادل ایجاد مانع و اذیت است و در مقابل، دستگیری به معنای همراهی، نقد منصفانه و ارائه راهکار است. این نگاه، ناظر بر تقویت روحیه همکاری و همدلی در فضای سیاسی کشور است.

حفظ روابط با کشورهای همسایه تهدیدات را به فرصت تبدیل می‌کند

بیات با اشاره به اهمیت حفظ روابط با کشورهای همسایه بیان کرد: حفظ روابط با کشورهای همسایه یکی از راه‌های مؤثر در تبدیل تهدیدات به فرصت است. با استناد به فرمایشات حضرت امام خمینی (ره)، وحدت کلمه رمز پیروزی بر دشمنان و استکبار جهانی است که هرچه این وحدت تقویت شود، تحقق اهداف ملی و مقابله با رژیم صهیونیستی و دیگر تهدیدات خارجی آسان‌تر خواهد شد.

وی با اشاره به اقدامات مجلس در قبال «مکانیسم ماشه» و سیاست‌های کشورهای اروپایی عنوان کرد: باید یک کارگروه تخصصی متشکل از کمیسیون امنیت ملی و کمیسیون شوراها تشکیل شود که مأموریت آنها آسیب‌شناسی دقیق موضوع و ارائه راهکارهای عملیاتی برای کاهش آسیب‌ها و افزایش بهره‌وری در تصمیم‌گیری‌های کلان است. این کارگروه قرار است نتایج بررسی‌های خود را به صحن علنی مجلس ارائه دهد و در صورت ضرورت، طرحی دو فوریتی برای مقابله با چالش‌های ناشی از مکانیسم ماشه تدوین و مطرح کند.

بیات در پایان ضمن تأکید بر لزوم پرهیز از حاشیه‌سازی و تمرکز بر اقدامات عملی تصریح کرد: خواستار هم‌افزایی میان نهادهای تصمیم‌گیر و تقویت روحیه ملی هستیم که تنها با همدلی، انسجام و نیت خدمت می‌توان از پیچیدگی‌های سیاسی و اقتصادی عبور کرد و تهدیدات را به فرصت‌هایی برای رشد و اقتدار ملی تبدیل ساخت.

به گزارش «دیار آفتاب» در نهایت، تبدیل تهدید مکانیسم ماشه به فرصت، نیازمند نگاهی جامع، آینده‌نگر و چندبعدی است. این فرآیند، ترکیبی از دیپلماسی فعال، اصلاحات اقتصادی، نوآوری فناورانه و انسجام اجتماعی را می‌طلبد. هرچند فشارها واقعی و سنگین‌اند، اما تاریخ نشان داده است که ملت‌هایی که از دل بحران‌ها، مسیرهای تازه‌ای برای رشد و استقلال یافته‌اند، در نهایت قدرتمندتر و پایدارتر از گذشته ظاهر شده‌اند. مکانیسم ماشه نیز می‌تواند، اگر با تدبیر و ابتکار عمل مواجه شود، به سکوی پرتابی برای ارتقای جایگاه کشور در نظام بین‌الملل بدل گردد.

انتهای خبر/