امام رضا (ع) گفتمان اسلامی را تقویت کرد

حجت‌الاسلام والمسلمین قاسم عبداللهی در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب» گفت: دهه کرامت فرصتی ارزشمند برای بازخوانی حیات سیاسی، فرهنگی و اعتقادی امام هشتم شیعیان است که نقش مهمی در تبیین جایگاه امامت و مقابله با انحرافات فکری در جهان اسلام ایفا کردند.

وی عنوان کرد: امامت امام رضا (ع) از سال ۱۸۳ هجری قمری پس از شهادت پدرشان، امام موسی بن جعفر (ع) آغاز شد و حدود 20 سال ادامه یافت. این دوران با خلافت سه تن از خلفای عباسی یعنی هارون‌الرشید، امین و مأمون عباسی هم‌زمان بود. هر یک از این خلفا سیاستی متفاوت نسبت به امام اتخاذ کردند.

امام جمعه موقت اراک گفت: در آغاز این دوره، امام رضا (ع) در مدینه زندگی می‌کردند و به‌صورت مستقیم وارد عرصه سیاسی نشده بودند. با تشدید اختلافات داخلی عباسیان، مأمون عباسی تصمیم گرفت امام را به مرو فرا بخواند. این اقدام ظاهراً برای دلجویی بود، اما در واقع برای کنترل و محدود کردن فعالیت‌های امام طراحی شده بود.

عبداللهی بیان کرد: مأمون عباسی پیشنهاد ولایتعهدی را به امام رضا (ع) داد. امام با وجود علم به نیت مأمون، این پیشنهاد را با شرایطی پذیرفتند تا از فرصت به‌ دست‌ آمده برای آگاهی‌بخشی استفاده کنند. این اقدام زمینه‌ساز برخی از مناظره‌های مهم امام با بزرگان ادیان و فرقه‌ها شد.

مناظره‌های علمی امام رضا (ع) روشنگر بودند

وی تصریح کرد: امام رضا (ع) در این دوران مناظرات بسیاری با دانشمندان یهودی، مسیحی، زرتشتی، صابئین و حتی فلاسفه برگزار کردند. این مناظره‌ها نه‌ تنها سبب تثبیت حقانیت شیعه شد، بلکه موجب اعتلای گفتمان دینی و عقلی در تمدن اسلامی شد.

امام جمعه موقت اراک اظهار کرد: از دلایل اصلی برگزاری این مناظره‌ها، تلاش برای پاسخ به شبهات و جلوگیری از تضعیف جایگاه امامت بود. در آن زمان، گروهی از شیعیان به اشتباه بر امامت امام موسی کاظم (ع) توقف کرده بودند. اما با روشنگری‌های امام رضا (ع)، این ادعاها بی‌اثر شد و جبهه شیعیان به انسجام رسید.

عبدالهی گفت: در کنار فعالیت‌های علمی، شرایط سیاسی نیز پیچیده و پرتنش بود. مأمون عباسی در تلاش بود با استفاده از نام امام رضا (ع)، مشروعیت حکومتش را افزایش دهد. اما مخالفت‌های مردمی و شورش‌های علویان در مناطق مختلف، وضعیت او را متزلزل کرد.

وی تصریح کرد: یکی از نکات مهم در سیره امام رضا (ع)، حفظ کرامت انسانی در برابر فشار سیاسی بود. امام حتی در مسیر حرکت اجباری از مدینه به مرو، با مردم دیدار داشتند و پیام‌های معنوی و اعتقادی خود را منتقل کردند. این رفتار سبب محبوبیت روزافزون ایشان شد.

امام جمعه موقت اراک بیان کرد: در نهایت، مأمون عباسی که از نفوذ معنوی و محبوبیت امام احساس خطر کرده بود، تصمیم به حذف فیزیکی ایشان گرفت. بنا بر روایات تاریخی معتبر، امام رضا (ع) در سال ۲۰۳ هجری قمری با زهر به شهادت رسیدند. این اقدام، چهره واقعی خلافت عباسی را بیش‌ از پیش آشکار کرد.

عبداللهی گفت: با شهادت امام رضا (ع)، خط فکری شیعیان پویاتر و راسخ‌تر شد. روشنگری‌های ایشان در مناظره‌ها و رویکرد عقل‌گرایانه به دین، نقشی مؤثر در تثبیت اعتقادات شیعه و گسترش اسلام عقل‌محور در قرون بعدی داشت.

وی در پایان افزود: امام رضا (ع) در طول زندگی خود، همواره از ابزار علم، گفتگو و حکمت برای مقابله با انحرافات استفاده کردند. سیره ایشان الگویی جاودانه برای مواجهه عالمانه با چالش‌های دینی، سیاسی و فرهنگی است و همچنان الهام‌بخش مسیر عدالت‌خواهی در جوامع اسلامی باقی مانده است.

انتهای خبر/