اراک در تنگنای کم‌آبی

در پی تشدید بحران، تخصیص آب به صنایع بزرگ از جمله پالایشگاه شازند از چند ماه پیش متوقف شده است. این واحدها اکنون از منابع جایگزین مانند چاه‌های اختصاصی بهره‌برداری می‌کنند زیرا اولویت اصلی، تأمین آب شرب شهروندان است.

مقابله با برداشت‌های غیرمجاز در راستای مدیریت منابع، طی چهار ماه گذشته، ۴۸ حلقه چاه غیرمجاز در استان مرکزی مسدود شده‌اند که به صرفه‌جویی سالانه بیش از ۱/۵ میلیون مترمکعب آب منجر شده است. این اقدام بخشی از برنامه گسترده‌تر حفاظت از منابع آبی استان مرکزی است.

بحران آب در اراک، حاصل ترکیبی از عوامل طبیعی خشکسالی، کاهش بارندگی و عدم توسعه منابع جایگزین است. برای عبور از این بحران باید راهکارهایی همچون توسعه منابع آب سطحی و زیرزمینی با رویکرد پایدار، بازچرخانی آب در صنایع، فرهنگ‌سازی گسترده برای کاهش مصرف خانگی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین تصفیه و انتقال آب را در یک بسته جامع مدیریتی گنجاند.

مشارکت شهروندان و مدیریت شهری در کاهش مصرف آب و اصلاح الگوهای رفتاری حیاتی است.

نصب کنتورهای هوشمند برای پایش دقیق مصرف، مشوق‌های مالی برای کاهش مصرف در خانوارها و کسب‌ و کارها، آموزش عمومی در مدارس و رسانه‌ها درباره اهمیت آب و الگوگیری از شهرهایی که موفق به کنترل بحران آبی شده‌اند، همگی از مشارکت فعال مردم در رفع بحران کم‌آبی است.

در این خصوص برخی نظرات کارشناسی برخی از مسئولان استانی مطرح شده که به شرح زیر است.

مصرف آب استان مرکزی بیشتر از الگوی ملی

مهدی زندیه‌وکیلی استاندار مرکزی گفت: جلسات شورای حفاظت از منابع آب و جلسات فرعی مرتبط با تنش آبی، نقش کلیدی در تدوین برنامه‌های سازگاری با خشکسالی و مدیریت منابع آب ایفا می‌کنند، سند سازگاری با کم‌آبی استان تهیه شده و بر اساس آن، هر شهرستان موظف به اجرای برنامه‌های مشخصی در راستای مدیریت منابع آب است.

وی افزود: از جمله اقدامات مهم در زمینه مدیریت کم‌آبی، برخورد با چاه‌های غیرمجاز، ساماندهی بهره‌برداری‌های غیرقانونی و نصب کنتورهای هوشمند بر روی چاه‌هاست.

استاندار مرکزی با تأکید بر ضرورت برنامه‌ریزی در سه سطح کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، گفت: در کنار برنامه‌های بلندمدت، باید برای آبرسانی اضطراری به شهرهای اراک و ساوه نیز تدابیر فوری اتخاذ شود، امسال به دلیل کمبود منابع، نتوانستیم بخشی از آب سد الغدیر ساوه را در اختیار بخش کشاورزی قرار دهیم.

زندیه‌وکیلی خاطرنشان کرد: طبق قانون، تأمین آب شرب در اولویت قرار دارد و خوشبختانه با تلاش شرکت‌های آب و فاضلاب و آب منطقه‌ای استان، از وقوع قطعی‌های گسترده جلوگیری شده است.

وی عنوان کرد: پیش‌بینی‌ها حاکی از بروز تنش شدید آبی از زمستان گذشته بود، اما با اجرای برنامه‌های اضطراری و مدیریت مصرف، توانستیم شرایط را کنترل کنیم.

استاندار مرکزی از شهروندان استان خواست تا در مصرف آب صرفه‌جویی کنند و مطرح کرد: مصرف فعلی آب در استان بیش از ۲۰۲ لیتر در شبانه‌روز است، در حالی که الگوی ملی مصرف ۱۳۰ لیتر تعیین شده است. رعایت این الگو توسط شهروندان، نقش مهمی در تأمین آب برای همه مناطق خواهد داشت.

زندیه‌وکیلی با اشاره به کاهش ۴۰ تا ۴۵ درصدی بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت خاطرنشان کرد: این میزان کاهش نزولات جوی در ۵۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده و ضرورت صرفه‌جویی و مدیریت منابع را دوچندان کرده است. از مردم استان می‌خواهیم همراهی‌های لازم را در زمینه صرفه‌جویی مصرف آب داشته باشند.

پاییز کم بارش در انتظار استان مرکزی است

حسین اسدی با اشاره به وضعیت بحرانی منابع آبی استان گفت: با وجود چالش‌های متعدد، استان توانسته از پیک مصرف آب، هفته گذشته عبور کند.

وی با اشاره به کاهش ۴۰ درصدی بارندگی نسبت به سال گذشته و ۳۷ درصدی نسبت به میانگین بلندمدت، اعلام کرد: استان مرکزی در پنجمین سال پیاپی خشکسالی قرار دارد همچنین پیش‌بینی‌های هواشناسی حاکی از پاییز کم‌بارش است که برنامه‌ریزی دقیق‌تری را می‌طلبد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی بیان کرد: موجودی سد کمال‌صالح به حدود ۱۵/۹۵ میلیون مترمکعب رسیده و تنها تا اواسط شهریور تاب‌آوری دارد که با کاهش حجم قابل برنامه‌ریزی، استان به منابع زیرزمینی و چاه‌های پدافندی روی آورده است.

اسدی عنوان کرد: تاکنون ۳۳ حلقه چاه جانمایی شده که از این تعداد، ۹ حلقه وارد مدار شده‌اند و تا ۶ شهریور، ۶ حلقه دیگر نیز به بهره‌برداری می‌رسند.

وی اظهار کرد: مجموع آبدهی این چاه‌ها حدود ۳۰۵ لیتر بر ثانیه خواهد بود که بخشی از کاهش حجم سد را جبران می‌کند.

اسدی خاطرنشان کرد: با توجه به جمعیت شهر اراک و سرانه مصرف اعلام‌شده توسط وزارت نیرو، نیاز آبی شهر به حدود ۲ هزار و ۲۲۰ لیتر بر ثانیه می‌رسد که در حال حاضر، منابع موجود شامل چاه‌های بهره‌برداری و آب تحویلی از سدها، مجموعاً ۲ هزار و ۱۰۰ لیتر بر ثانیه تأمین می‌کنند که با مدیریت مصرف فعلا از بحران عبور شده است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مرکزی تصریح کرد: تسریع در بهره‌برداری از چاه‌های پدافندی تا ۶ شهریور و تحویل چاه‌های امانی از اوقاف در ابتدای مهرماه با توقف کشت در آن مناطق از راهکارهای تامین آب است.

اسدی مطرح کرد: باید شورای حفاظت از منابع آب شهرستان‌ها به‌صورت ماهیانه تشکیل شود و فرمانداران گزارش عملکرد ارائه دهند همچنین شرکت آب و فاضلاب باید نسبت به اطلاع‌رسانی وضعیت کیفی آب شهری و روستایی، تجهیز چاه‌ها به دیزل ژنراتور، و بهره‌برداری از پساب برای فضای سبز شهری اقدام کند.

وی ضمن ابراز امیدواری نسبت به بهبود شرایط بارندگی‌تأکید کرد: با تداوم مدیریت صحیح و همکاری همه‌جانبه، استان مرکزی می‌تواند از بحران آبی عبور کند و تاب‌آوری مناسبی برای سال آینده ایجاد نماید.

عبور از بحرانی کم‌آبی با اصلاح الگوی مصرف

قدرت‌لله ابک بر لزوم مدیریت بهینه منابع آبی در شهرهای اراک و ساوه تأکید کرد و خواستار همکاری همه دستگاه‌های ذی‌ربط شد.

وی با اشاره به بازدیدهای اخیر از سد کمال‌صالح و سد در الغدیر ساوه، شرایط بحرانی منابع آبی را مطرح و اقدامات اجرایی برای کاهش تنش آبی را ضروری دانست.

معاون عمرانی استاندار مرکزی بیان کرد: طبق تصمیمات اتخاذ شده، تمامی ذی‌نفعان از جمله شهرداری‌ اراک، اداره‌ کل اوقاف استان مرکزی، شرکت آب و فاضلاب اراک و دیگر دستگاه‌های مرتبط، گزارش‌های مربوط به میزان و نحوه مصرف آب را ارائه خواهند داد تا برنامه‌های لازم برای مدیریت مصرف تدوین شود.

ابک با اشاره به عملکرد شهرداری اراک در زمینه کاهش مصرف آب در فضای سبز عنوان کرد: سطح استفاده از آبیاری قطره‌ای در شهر اراک به ۳۵ درصد رسیده است که شهرداری موظف شده در بازه زمانی مشخص این میزان را به استانداردهای کشوری ارتقا دهد و همچنین برای بهینه‌سازی مصرف آب، اجرای شبکه‌گذاری پساب شهری در دستور کار قرار دهد.

وی اظهار کرد: در جلسه شورای حفاظت از آب، تکلیف چاه‌های متعلق به ادار‌ه‌ کل اوقاف استان مرکزی نیز مشخص شد و مقرر شد با همکاری اوقاف، الگوی کشت در زمین‌های تحت مدیریت این اداره مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا بهره‌وری منابع آب افزایش یابد.

معاون عمرانی استاندار مرکزی تصریح کرد: چاه‌هایی که پیش‌تر توسط اداره‌ کل اوقاف استان مرکزی استفاده می‌شدند اما در حال حاضر بدون مصرف هستند، به شرکت آب و فاضلاب واگذار خواهند شد تا در تأمین آب شرب مورد استفاده قرار گیرند. 

ابک ضمن اشاره به شرایط دشوار منابع آبی استان مرکزی از مردم این استان درخواست کرد تا در مدیریت مصرف آب همکاری کنند.

وی تأکید کرد: با رعایت الگوهای صحیح مصرف و اجرای تصمیمات اتخاذ شده، عبور از فصل تابستان و پیک مصرف آب با کمترین چالش ممکن خواهد بود.

به گزارش «دیار آفتاب» بحران آبی در اراک، نه‌ تنها یک چالش زیست‌محیطی، بلکه تهدیدی برای توسعه پایدار، سلامت عمومی و امنیت اجتماعی است. عبور از این بحران، نیازمند هم‌افزایی میان مردم، مسئولان و نهادهای تصمیم‌گیر است.

اگر اقدامات به‌موقع جهت کنترل کم‌آبی انجام نشوند، اراک ممکن است در آینده‌ای نزدیک با جیره‌بندی آب شرب و مهاجرت اجباری مواجه شود.

انتهای خبر/