ولی‌فقیه، تداوم راهبری الهی در جامعه

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب» حجت‌الاسلام والمسلمین هادی خلیلی استاد دانشگاه آزاد اسلامی اراک در یادداشتی نوشت: یکی از سنت‌های الهی در نظام آفرینش، عدم خالی ماندن زمین از هدایت و راهبری است. فلسفه خلقت انسان، سیر به سوی خداوند و نیل به کمال نهایی است.

این مسیر بدون وجود یک راهنما و الگو، قابل تحقق نیست. در قرآن کریم، خداوند متعال انسان را به‌عنوان جانشین خود معرفی می‌کند: «(إِنّی جَاعِلٌ فِی الأَرْضِ خَلِیفَةً) (سوره بقره آیه۳۰) و این خلافت نیازمند هدایت و راهبری مستمر است». بنابراین، برای شکوفایی ظرفیت‌های بالقوه انسان‌ها، سه عنصر زمان، راهنما و برنامه لازم است که خداوند همه آنها را در اختیار بشریت قرار داده است.

از ابتدای خلقت، خداوند نخستین انسان را که حضرت آدم (ع) بود، به‌عنوان پیامبر منصوب کرد تا این اصل مهم را به بشریت تعلیم دهد که بدون هدایت الهی، هدف آفرینش قابل تحقق نیست. پس از حضرت آدم (ع)، ۱۲۴ هزار پیامبر آمدند و هر یک در مقام هدایت و راهبری مردم، نقش اساسی ایفا کردند. وجود پیامبر در جامعه، لطفی الهی است، اما این لطف نه تنها نیکو، بلکه ضروری است؛ لطفی که اگر از سوی خداوند اعمال نمی‌شد، بندگان از مسیر کمال و هدایت محروم می‌ماندند.

با پایان یافتن عمر پیامبر خاتم (ص)، نیاز به یک الگو و راهنما همچنان در جامعه باقی بود؛ از این‌رو، خداوند متعال، امیرالمؤمنین علی (ع) را به‌عنوان جانشین بلافصل پیامبر معرفی کرد و این امر را در واقعه غدیرخم با نزول آیه («یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبّکَ…» (سوره مائده آیه ۶۷) تأکید نمود.

امام علی (ع) به عنوان جانشین پیامبر (ص)، دو وظیفه اساسی ترویج دین و هدایت فردی و تشکیل حکومت اسلامی و اداره جامعه بر عهده داشت.

نقش سیاسی و اجتماعی امامان، یکی از جنبه‌های مهم فلسفه وجودی آنان است، زیرا راهبری جامعه بدون تشکیل نظام سیاسی عادلانه، ناقص خواهد بود. امیرالمؤمنین علی (ع) در مسیر تحقق این اهداف، تلاش‌های گسترده‌ای انجام داد، هرچند که دشمنی مخالفان مانع از اجرای کامل این مأموریت شد.  

وی پس از ۲۳ سال خانه‌نشینی، تنها چهار سال و اندی فرصت یافت تا با تشکیل حکومت، عدالت را به اجرا درآورد. در این مدت کوتاه، امیرالمؤمنین (ع)، اصلاحات اساسی انجام داد، عدالت را در قضاوت و تقسیم بیت‌المال برقرار کرد و سنگ بنای حکومتی مبتنی بر ارزش‌های الهی را نهاد.

پس از امام علی (ع)، این وظیفه در میان اهل بیت (ع) استمرار یافت و در نهایت به امام دوازدهم، حضرت ولی‌عصر (عج)، رسید. وجود مبارک حضرت حجت (عج)، مایه فخر و مباهات برای بشریت است؛ چراکه اعتقاد به مهدویت، مورد تأیید همه فرق و مذاهب اسلامی است.  

اما در دوران غیبت، وظیفه هدایت جامعه بر عهده کیست؟ این پرسش را یکی از اصحاب از امام صادق (ع) مطرح کرد. امام پاسخ داد: «فَارْجِعُوا إِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنَا»، یعنی به راویان حدیث ما رجوع کنید. در ادامه توضیح فرمود: «عَلَی الفُقَهَاءِ»، یعنی فقهای شیعه وظیفه هدایت جامعه را در زمان غیبت بر عهده دارند. این فرمایش، به فقهای جامع‌الشرایط اجازه می‌دهد تا با تشکیل حکومت اسلامی، راه پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) را ادامه دهند.

در همین راستا، امام خمینی (ره)، معمار کبیر انقلاب اسلامی، بر مبنای این آموزه‌ها، بر ضد نظام شاهنشاهی قیام کرد و حکومت اسلامی را در قالب جمهوری اسلامی ایران بنیان نهاد.  

جمهوری اسلامی حکومتی است که مبانی آن بر اساس دین و شریعت شکل گرفته و در رأس آن ولی‌فقیه قرار دارد. این حکومت، امتداد حرکت پیامبران و امامان است و رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، امروز وظیفه هدایت این حرکت را بر عهده دارد.

همان‌طور که خداوند اولین انسان روی زمین را به‌عنوان پیامبر قرار داد، ضرورت وجود راهنما و رهبر در جامعه همواره پابرجاست. این سنت الهی، از عصر پیامبران تا زمان امامت امام زمان (عج) و سپس در دوران غیبت، توسط فقهای شیعه ادامه یافته است.  

امروز وظیفه همه ما تبلیغ این حقیقت و ترویج آموزه‌های ولایت امیرالمؤمنین (ع) و عید غدیر است، چرا که پذیرش ولایت امام علی (ع)، شرط مصونیت از آتش الهی است و یکی از مهم‌ترین اصول دین اسلام به‌شمار می‌رود.