فقه جعفری مکتب عقل‌ورزی است

حجت‌الاسلام والمسلمین سید احمد میرمهدی در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب» در رابطه با سیره زندگی امام صادق (ع) گفت: حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام یکی از تأثیرگذارترین امامان اهل‌بیت علیهم السلام هستند که توانستند در دوران پرتنش انتقال قدرت از بنی‌امیه به بنی‌عباس، پایه‌های علمی، فقهی و معرفتی اسلام را به گونه‌ای استوار کنند که تا به امروز راهگشای امت اسلامی باشد. 

وی افزود: امام جعفر صادق (ع) نه ‌تنها در تدوین و گسترش فقه جعفری، بلکه در تربیت شاگردان برجسته و تأسیس نهاد مرجعیت علمی و دینی نقش به‌ سزایی داشتند.

زمینه‌های تاریخی و سیاسی دوران امام صادق علیه‌السلام

کارشناس مسائل مذهبی بیان کرد: زمان امامت امام جعفر صادق علیه‌السلام مقارن با ضعف و سقوط حکومت بنی‌امیه و آغاز خلافت عباسیان بود. این دوران، یکی از دوره‌های حساس تاریخ اسلام محسوب می‌شود که زمینه‌ای برای رشد علمی و فرهنگی فراهم ساخت. 

میرمهدی عنوان کرد: با درگیری بنی‌عباس با بقایای حکومت اموی، فرصتی برای امام پدید آمد که بتواند بدون دخالت و فشار مستقیم سیاسی، به تعلیم و ترویج علوم اسلامی بپردازند. این شرایط به امام اجازه داد تا شاگردانی را تربیت کنند که هر یک در آینده مروج معارف اسلامی باشند.

وی خاطرنشان کرد: امام صادق علیه‌السلام توانست بیش از 4 هزار شاگرد تربیت کند که هر یک در حوزه‌های مختلف اسلامی و علوم عقلی تأثیرگذار بودند. برخی از این شاگردان نقش کلیدی در تدوین علوم اسلامی ایفا کردند، از جمله: هشام بن حکم که در علم کلام و فلسفه اسلامی صاحب‌نظر بود. زراره بن اعین که از برجسته‌ترین فقیهان و محدثان شیعه محسوب می‌شد. جابر بن حیان که به عنوان پدر علم شیمی شناخته می‌شود، بسیاری از دانش‌های تجربی را از امام فرا گرفت. ابوحنیفه و مالک بن انس که از پایه‌گذاران مذاهب فقهی اهل سنت بودند و از محضر امام بهره‌مند شدند.

نظام مرجعیت دینی و نشر فقه جعفری

کارشناس مسائل مذهبی اظهار کرد: یکی از اقدامات کلیدی امام صادق (ع)، شکل‌دهی نظام علمی بود که بعدها به عنوان مرجعیت علمی و فقهی در میان شیعیان تثبیت شد. امام شاگردان خود را تشویق می‌کردند که به مساجد رفته، فتوا دهند و پاسخگوی مسائل دینی مردم باشند. این شیوه موجب شد که مرجعیت علمی شیعه به مرور زمان جایگاهی ویژه پیدا کند و علمای شیعه به عنوان راهبران دینی، مسئولیت هدایت امت را بر عهده بگیرند.

میرمهدی افزود: فقه جعفری که حاصل آموزه‌های امام صادق علیه‌السلام است، گسترده‌ترین مجموعه روایات فقهی را شامل می‌شود و همچنان مبنای احکام اسلامی در مکتب شیعه قرار دارد. ویژگی‌های این مکتب فقهی شامل تأکید بر عقل‌گرایی، استدلال منطقی، اصول عدالت و پاسخگویی به نیازهای جامعه است که آن را از سایر مکاتب متمایز می‌کند.

بسیاری از احکام فقهی بر پایه آموزه‌های امام صادق (ع) تدوین شده‌اند

وی در ادامه گفت: در تاریخ شیعه، شهادت امام صادق (ع) همواره به عنوان روزی مهم برای تبیین معارف دین و تجدید عهد با اهل‌بیت شناخته می‌شود. علمای شیعه از دیرباز بر اهمیت این روز تأکید کرده‌اند و مراسم سوگواری و عزاداری را برای بزرگداشت این امام بزرگوار برگزار کرده‌اند. تعطیلی این روز صرفاً برای تفریح یا استراحت نیست، بلکه فرصتی برای تعظیم شعائر دینی، حضور در مجالس مذهبی، و بهره‌مندی از معارف الهی است.

کارشناس مسائل مذهبی خاطرنشان کرد: امام صادق (ع) نه‌ تنها در میان شیعیان، بلکه در میان اهل سنت نیز تأثیر عمیقی داشتند. بسیاری از علما و اندیشمندان اسلامی از تعالیم ایشان بهره بردند و آثار علمی و فکری ایشان الهام‌بخش مکاتب گوناگون اسلامی شد. 

میرمهدی بیان کرد: امروزه، مکتب فقهی امام صادق علیه‌السلام همچنان نقشی اساسی در استدلال‌های دینی و پژوهش‌های اسلامی دارد و بسیاری از احکام فقهی بر پایه آموزه‌های ایشان تدوین شده‌اند.

بزرگداشت شهادت امام صادق علیه‌السلام

وی عنوان کرد: در بسیاری از جوامع شیعی، سالروز شهادت حضرت امام صادق علیه‌السلام با برگزاری مجالس عزاداری، سخنرانی‌های علمی و مذهبی و مراسم خاصی گرامی داشته می‌شود. تعطیلی این روز در برخی کشورها نشان‌دهنده ارادت مردم به مقام شامخ این امام همام است. چنین روزهایی فرصتی برای تبیین معارف دین و تقویت ارتباط مردم با مفاهیم مذهبی است.

کارشناس مسائل مذهبی در پایان تصریح کرد: امام جعفر صادق (ع) شخصیتی بی‌نظیر در تاریخ اسلام است که توانستند در دوران پرتلاطم سیاسی، پایه‌های علمی، فقهی، و کلامی شیعه را مستحکم کنند. تأثیرات ایشان در گسترش علوم اسلامی، تربیت شاگردان برجسته، تدوین فقه جعفری، و ایجاد نظام مرجعیت علمی همچنان زنده است و راهنمایی برای امت اسلامی محسوب می‌شود. 

انتهای خبر/