عضو هیات علمی دانشگاه اراک:

میراث خیام همچنان الهام‌بخش است

عضو هیات علمی دانشگاه اراک گفت: خیام با تعداد اندکی شعر، تأثیری جهانی داشته و شاعران بزرگی چون حافظ، سعدی و مولانا را تحت تأثیر قرار داده‌ است.

حمید عبدالهیان در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «دیار آفتاب» به‌مناسبت روز بزرگداشت حکیم عمر خیام گفت: خیام نیشابوری، یکی از بزرگترین شخصیت‌های تاریخ ایران و جهان، است که پیچیدگی شخصیتی و چندوجهی بودن زندگی او باعث شده است که به معمایی بزرگ در ادبیات فارسی و حتی تاریخ جهان ریاضیدان، منجم، فیلسوف و شاعر تبدیل شود. این ابعاد مختلف زندگی خیام، برخی را به این باور رسانده که نه با یک، بلکه با چند خیام مواجه هستیم.

عضو هیات علمی دانشگاه اراک با تأکید بر تفاوت دیدگاه خیام در هر یک از این عرصه‌ها، افزود: زندگی شاعرانه خیام با اشعار و نوشته‌های علمی او همخوانی ندارد. این تضاد، سبب تردید در مورد هویت و شخصیت او شده است.

وی در ادامه، به شهرت جهانی خیام اشاره کرد و گفت: خیام هنوز هم شناخته‌ شده‌ترین شخصیت ایران در جهان است، حتی بیشتر از مولانا، حافظ، سعدی و فردوسی. این شهرت، بیشتر به دلیل اشعار متفاوت و جسورانه اوست که از مبانی اخلاقی و عرفانی رایج در ادبیات فارسی فاصله می‌گیرند و بر دم غنیمت شمردن و تردید در بدیهیات هستی تأکید دارند.

هیچ شاعری نتوانسته از خیام تقلید کند

عبدالهیان همچنین به ویژگی بی‌نظیری خیام اشاره کرد: هیچ شاعری نتوانسته از خیام تقلید کند، زیرا او در سبک و سیاق خود بی‌همتا بود. اما در زمان حیاتش شاعری ناشناخته بود. باور عمومی این است که خیام اشعار خود را در حاشیه کتاب‌هایش یادداشت می‌کرده و در زمان حیاتش به‌عنوان شاعر شناخته نشده بوده است. اولین منبعی که به شاعری خیام اشاره می‌کند، ۱۵۰ سال پس از مرگ اوست. این در حالی است که سایر شاعران بزرگ فارسی در زمان حیاتشان به‌عنوان شاعر شناخته می‌شدند.

عضو هیات علمی دانشگاه اراک بیان کرد: در مورد زندگی خیام منابع محدودی در دست است و اطلاعات ما از زندگی خیام بسیار اندک است. کتاب چهار مقاله نظامی عروضی از جمله منابعی است که به روایت‌هایی از زندگی خیام پرداخته است. همچنین، نجم‌الدین رازی در کتاب مرصاد العباد، به نقد دیدگاه‌های خیام می‌پردازد.

وی اظهار کرد: خیام دستاوردهای علمی خیام، به‌ویژه در ریاضیات و نجوم داشته است و ریاضیدانی برجسته بود که در کتاب جبر و مقابله، معادلاتی را مطرح کرد که برخی از آنها هنوز هم حل نشده باقی مانده‌اند. دستاوردهای علمی خیام، پس از قرون وسطی، مورد توجه اروپاییان قرار گرفت و در پیشرفت ریاضیات و نجوم تأثیر گذاشت. اشعار خیام جنبه جنجالی دارد و تعداد واقعی اشعار منسوب به خیام نیز مورد ابهام است و اختلاف نظر میان محققان در این زمینه وجود دارد.

عبدالهیان تصریح کرد: تعداد اندک اشعار خیام قطعی است و تأثیر عظیم جهانی دارد. سه دسته شعر به خیام نسبت داده می‌شود: اشعار قطعی، اشعار محتمل و اشعار غیر مرتبط. تعداد اشعار قطعی، بین ۵۰ تا ۷۰ رباعی است؛ یعنی می‌توان کل اشعار قطعی خیام را در یک برگ کاغذ جای داد!

عضو هیات علمی دانشگاه اراک افزود: خیام با تعداد اندکی شعر، تأثیری جهانی داشته و شاعران بزرگی چون حافظ، سعدی و مولانا را تحت تأثیر قرار داده‌اند. اشعار حافظ، به‌ویژه در مورد کوزه، نشان از تأثیرپذیری او از خیام دارد. زبان و سبک خیام قوی و مسلط است، در عین حال که به‌طور شگفت‌انگیزی ساده و مختصر است. او توانایی فشرده کردن مفاهیم عمیق فلسفی در دو سطر را داشت. هیچ شاعری نتوانسته به این میزان از فشردگی و عمق در بیان برسد. به‌عنوان مثال، رباعی‌ای از خیام وجود دارد که در دو بیت، فلسفه‌ای عمیق و پیچیده را بیان می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: همین ویژگی‌های منحصر به‌فرد، خیام را به شخصیتی یگانه و تأثیرگذار در ادبیات جهانی تبدیل کرده است و مطالعه و بررسی اشعار خیام، هنوز هم موضوعی جذاب و پربحث برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به ادبیات است.

انتهای خبر/